JAN PAWEŁ II-KATECHEZY O DUCHU ŚWIĘTYM

Jan Paweł II - Katechezy o Duchu Świętym

KIEROWNICTWO DUCHA BOŻEGO

1. Stary Testament zawiera świadectwa o roli „Ducha Bożego”, o którym mówi, używając symbolicznych obrazów „tchnienia”, „powiewu”, „życiodajnej siły” i „wiatru” nie tylko w księgach zawierających religijną i literacką twórczość świętych autorów, odzwierciedlających psychologię i język Izraela, ale także opowiadając o życiu postaci, które przewodzą ludowi na jego dziejowej drodze ku mesjańskiej przyszłości.

Wedle autorów biblijnych Duch Boży działa w przywódcach, sprawiając, że oni nie tylko wszystko czynią w imię Boga, ale i to, że wszystko, co czynią, naprawdę służy wypełnieniu się Bożych planów; troszczą się więc nie tyle o to, by budować i powiększać władzę swoją i swojej dynastii zgodnie z koncepcją monarchiczną lub arystokratyczną, lecz o to, by z pożytkiem służyć innym, a zwłaszcza swojemu ludowi. Rzec można, iż poprzez przywódców Duch Boży przenika dzieje Izraela i nimi kieruje.

2. Już w historii patriarchów widać, jak jakaś wyższa siła ich prowadzi, kieruje ich krokami i sprawami, realizując plan, który dotyczy ich „potomstwa”. Jednym z nich jest Józef, w którym Duch Boży zamieszkuje jako duch mądrości, co odkrywa faraon; pyta on swych dworzan: „Czyż będziemy mogli znaleźć podobnego mu człowieka, który miałby tak jak on ducha Bożego?” (Rdz 41,3 Cool

. Duch Boży udziela Józefowi umiejętności zarządzania państwem i realizowania nadzwyczajnej funkcji nie tylko dla dobra własnej rodziny ze wszystkimi jej rozgałęzieniami, ale dla całych przyszłych dziejów Izraela.

Również w Mojżeszu, pośredniku między Jahwe i ludem, działa Duch Boży, wspierając go i prowadząc w czasie wyjścia, dzięki któremu Izrael zdobędzie ojczyznę i stanie się ludem niepodległym, zdolnym do realizacji swojej mesjańskiej misji. Gdy wśród rodzin przebywających na pustyni powstaje niezadowolenie, Mojżesz skarży się przed Bogiem, że nie jest w stanie „sam dłużej udźwignąć troski o ten lud” (Lb 11,14). Wtedy Bóg każe mu wybrać siedemdziesięciu mężów, którzy utworzą w tych wędrujących plemionach pierwszą strukturę władzy. Mówi Bóg: „wezmę z ducha, który jest w tobie, i dam im, i będą razem z tobą dźwigać ciężar ludu, a ty go sam już więcej nie będziesz musiał dźwigać” (Lb 11,17). Gdy siedemdziesięciu starszych zebrało się wokół Namiotu Spotkania, Pan „wziął z ducha, który był w nim, i przekazał go owym siedemdziesięciu starszym” (Lb 11,25).

Mojżesz u schyłku życia pragnie zostawić społeczności przywódcę, by „nie była jak stado bez pasterza” (Lb 27,17). Wtedy Pan wskazuje mu Jozuego, „męża, w którym prawdziwie mieszka Duch” (Lb 27,1 Cool

. Jozue „pełen był ducha mądrości, gdyż Mojżesz włożył na niego ręce” (Pwt 34,9).

Są to typowe przypadki obecności i działania Ducha Świętego w „pasterzach” ludu.

3. Dar ducha otrzymują niekiedy i ci, którzy nie będąc wodzami, zostają w wyjątkowych momentach i okolicznościach wezwani przez Boga do spełnienia szczególnie ważnej posługi. Na przykład przed podjęciem budowy Namiotu Spotkania lub Arki Przymierza Bóg mówi do Mojżesza: „Oto wybrałem Besaleela […]. I napełniłem go duchem Bożym, mądrością i rozumem, i umiejętnością wykonywania wszelkiego rodzaju prac” (Wj 31,2-3; por. 35,31). Co więcej, dotyczy to także pomocników Besaleela, o których Bóg mówi: „Napełniłem umysł wszystkich rękodzielników mądrością, aby mogli wykonać to, co ci rozkazałem: Namiot Spotkania, Arkę Świadectwa” (Wj 31,6-7).

Księga Sędziów opiewa czyny mężów, którzy pierwotnie pełnią bohaterską rolę „wybawicieli”, a później, to jest w okresie przechodzenia od struktury plemiennej do monarchii, zostają zarządcami miast i okręgów. Znaczenie czasownika safat — „sądzić”, przyjęte w językach semickich spokrewnionych z hebrajskim, wskazuje na to, iż należy uważać ich nie tylko za przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, lecz także za przywódców swoich ludów. Zostają oni powołani przez Boga, który udzielając im swojego ducha (tchnienie - ruah), odpowiada na zanoszone doń w krytycznych momentach błagania ludu. W wielu miejscach Księgi ich pojawienie się i zwycięskie czyny są uznane za dar Ducha. Tak jest w przypadku Otniela, jednego z pierwszych wielkich sędziów, którego dzieje zostały zapisane w Księdze: „Wołali więc Izraelici do Pana i Pan sprawił, że powstał wśród Izraelitów wybawiciel, który ich wyswobodził — Otniel. […] Był nad nim duch Pana i on sprawował sądy nad Izraelem” (Sdz 3,9-10).

W odniesieniu do Gedeona autor Księgi kładzie nacisk na moc działania Bożego: „Duch Pana ogarnął Gedeona” (Sdz 6,34). Także o Jefte jest powiedziane: „Duch Pana był nad Jeftem” (Sdz 11,29). We wszystkich tych przypadkach Duch Boży daje nadzwyczajną siłę, odwagę decyzji, czasem zdolności strategiczne — dary, dzięki którym człowiek potrafi sprostać powierzonej mu misji wybawiciela i przywódcy ludu.

4. W przełomowym momencie przejścia od panowania sędziów do władzy królów, w którym spełnia się życzenie Izraelitów pragnących „króla, aby nami rządził, tak jak to jest u innych narodów” (1 Sm 8,5), stary sędzia i wybawiciel Samuel zatroszczy się o to, by Izrael nie utracił poczucia przynależności do Boga jako lud wybrany i by został zachowany podstawowy element teokracji, czyli uznanie praw Boga nad ludem. Namaszczenie króla jako ryt nadania mu władzy jest znakiem Boskiej inwestytury, to znaczy podporządkowania władzy politycznej celom religijnym i mesjańskim. W tym sensie Samuel po namaszczeniu Saula i przepowiedzeniu mu spotkania w Gibea z gromadą natchnionych proroków mówi do niego: „Ciebie też opanuje duch Pański i będziesz prorokował wraz z nimi, i staniesz się innym człowiekiem” (1 Sm 10,6). „Gdy tylko [Saul] odwrócił się i miał odejść od Samuela, Bóg zmienił jego serce na inne […] i opanował go duch Boży. Prorokował też wśród nich” (1 Sm 10,9-10). A gdy przyszedł czas, by ruszyć do boju, „opanował wtedy Saula Duch Boży” (1 Sm 11,6). Wypełniła się w nim obietnica Samuela co do Boskiej opieki i przymierza: „Bóg będzie z tobą” (1 Sm 10,7). Gdy duch Boży opuścił Saula i opętał go duch zły (por. 1 Sm 16,14), na scenie pojawia się Dawid. Jego też namaścił stary Samuel i „od tego dnia duch Pański opanował Dawida” (1 Sm 16,13).

5. Dawid znacznie bardziej niż Saul ucieleśnia ideał króla - pomazańca Bożego, będącego obrazem przyszłego Króla - Mesjasza, prawdziwego wybawcy i zbawiciela swojego ludu. Choć żaden z następców Dawida nie zdoła dorównać mu wielkością jako król mesjański, a niektórzy nawet wystąpią przeciwko przymierzu Jahwe z Izraelem, ideał Króla - Mesjasza nie wygaśnie i będzie nabierał coraz bardziej realnych kształtów w oczekiwaniach ludu podsycanych przez zapowiedzi proroków.

Zwłaszcza Izajasz podkreśla związek zachodzący między duchem Bożym i Mesjaszem: spocznie na nim Duch Pański (por. Iz 11,2). Duch męstwa, ale przede wszystkim duch mądrości: „duch mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej” (Iz 11,2-4) będzie prowadził Mesjasza, by działał sprawiedliwie na rzecz biednych, pokornych, uciśnionych.

Mesjasz otrzyma więc pełnię świętego Ducha Bożego (por. Iz 42,1; 61,1 n.; 63,10-13; Ps 51 [50],13; Mdr 1,5; 9,17), pełnię Bożego „tchnienia” (ruah), które jest obecne w całych dziejach biblijnych. Ten Duch, który unosi się nad wodami przed stworzeniem (por. Rdz 1,2), który ożywia wszystkie istoty (por. Ps 104 [103],29-30; 33 [32],6; Rdz 2,7; Ez 37,5-6.9-10), pobudza do działania sędziów (por. Sdz 3,10; 6,34; 11,29) i królów (por. 1 Sm 11,6), uzdalnia rzemieślników do pracy dla sanktuarium (por. Wj 31,3; 35,31), napełnia mądrością Józefa (por. Rdz 41,3 Cool

, inspiruje Mojżesza i proroków (por. Lb 11,17.25-26; 24,2; 1 Sm 10,6-10; 19,20), a także Dawida (por. 1 Sm 16,13; 2 Sm 23,2) — ten sam Duch spocznie na Mesjaszu w obfitości swych darów (por. Iz 11,2) i przysposobi Go do spełnienia misji sprawiedliwości i pokoju. A Ten, na którym spocznie Duch Pana, „przyniesie narodom Prawo” (Iz 42,1), „nie zniechęci się ani nie załamie, aż utrwali Prawo na ziemi” (42,4).

6. W jaki sposób „zaprowadzi Prawo” i wyzwoli ludzi z uciśnienia? Czy siłą oręża, jak sędziowie natchnieni Duchem, a wiele wieków po nich Machabeusze? Stary Testament nie dawał jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. W pewnych miejscach zapowiada użycie przemocy, jak na przykład w tekście Izajasza: „Zdeptałem ludy w moim rozgniewaniu, starłem je w mojej zapalczywości, sprawiłem, że krew ich spłynęła na ziemię” (Iz 63,6). Gdzie indziej głosi kres wszelkich konfliktów: „Naród przeciw narodowi nie podniesie miecza, nie będą się więcej zaprawiać do wojny” (Iz 2,4).

Odpowiedź miała być objawiona poprzez sposób, w jaki Duch Święty prowadził Jezusa w realizacji Jego misji. Wiemy z Ewangelii, że Duch Święty kazał Jezusowi odrzucić wszelki oręż i wszelkie ludzkie ambicje i dojść do Boskiego zwycięstwa poprzez wielkoduszną klęskę, przelanie własnej krwi dla uwolnienia nas z grzechów. Tak objawiło się ostateczne kierownictwo Ducha Świętego.

[link widoczny dla zalogowanych]

(17.1.1990)

DUCH ŚWIĘTY W STARYM TESTAMENCIE

Jan Paweł II.Audiencja generalna 13 maja 1998

1. W ramach przygotowań do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 obecny rok został poświęcony w sposób szczególny Duchowi Świętemu. Idąc w kierunku, jaki został wytyczony całemu Kościołowi, po zakończeniu cyklu rozważań chrystologicznych, rozpoczynamy dzisiaj refleksje na temat Tego, «który jest Panem i dawcą życia». O Trzeciej Osobie Trójcy Przenajświętszej mówiłem już wielokrotnie przy różnych okazjach. Pragnę przypomnieć zwłaszcza encyklikę Dominum et Vivificantem i katechezy na temat Credo. Perspektywa bliskiego już Jubileuszu daje mi okazję, aby ponownie zająć się tematyką Ducha Świętego, aby w atmosferze uwielbienia zgłębiać Jego działanie dokonujące się w czasie i w historii.

2. Gdyby sam Duch Święty nie przybył z pomocą naszej słabości (por. Rz 8, 26), rozważanie tej tematyki byłoby zadaniem trudnym. Jak bowiem rozpoznać obecność Ducha Bożego w historii? Odpowiedź na to pytanie możemy dać jedynie na podstawie analizy ksiąg Pisma Świętego, inspirowanych przez Ducha Świętego, które stopniowo odsłaniają nam Jego działanie i jego tożsamość. W swoisty sposób ukazują nam one «język» Ducha Świętego, jego «styl» i «logikę». Można także odczytywać rzeczywistość, w której On działa, sięgając wzrokiem głębiej niż na to pozwala zwykła obserwacja i ślady Jego obecności w rzeczach i wydarzeniach. Pismo Święte, poczynając od Starego Testamentu, pomaga nam zrozumieć, że nic, co na świecie jest dobre, prawdziwe i święte, nie może zaistnieć niezależnie od Ducha Bożego.

3. Pierwszą wzmiankę o Duchu Świętym znajdujemy już w początkowych wersetach Pisma Świętego, w hymnie do Boga Stworzyciela, który otwiera Księgę Rodzaju: «Duch Boży unosił się nad wodami» (Rdz 1, 2). Na określenie ducha używa się tam hebrajskiego słowa ruah, czyli «tchnienie», które można tłumaczyć jako «wiatr» lub jako «oddech». Jak wiadomo, tekst ten należy do tzw. «źródła kapłańskiego», którego korzenie sięgają czasów niewoli babilońskiej (VI w. p.n.e.), kiedy to w wierze narodu izraelskiego ukształtowała się monoteistyczna koncepcja Boga. Rozważając w świetle Objawienia stwórczą moc jedynego Boga, Izrael nabrał przekonania, że Bóg stworzył świat mocą swojego Słowa. W tym kontekście pojawia się Duch, którego rolę określa na płaszczyźnie językowej słowa i tchnienia wychodzącego z ust: «Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie (ruah) ust Jego» (Ps 33, 6). To żywe i ożywiające tchnienie Boga nie występuje tylko w pierwszej fazie stworzenia, lecz nieustannie podtrzymuje i ożywia całe stworzenie, wciąż je odnawiając: «Stwarzasz je, gdy ślesz swego Ducha i odnawiasz oblicze ziemi» (Ps 104, 30).

4. Najbardziej znamienną nowością objawienia biblijnego jest ukazanie historii jako uprzywilejowanego miejsca działania Ducha Bożego. W ok. 100 fragmentach Starego Testamentu występuje ruah JHWH, które wskazuje na działanie Ducha Pana prowadzącego swój lud, przede wszystkim w istotnych momentach jego wędrówki. I tak w okresie Sędziów Bóg zsyłał swojego Ducha na ludzi słabych i przemieniał ich w charyzmatycznych przewodników obleczonych w Boską moc; tak było w przypadku Gedeona, Jeftego, a zwłaszcza w przypadku Samsona (por. Sdz 6, 34; 11, 29; 13, 25; 14, 6. 19).

Wraz z ukonstytuowaniem się monarchii Dawida, ta Boska moc, która dotychczas objawiała się w sposób nieprzewidywalny i zaskakujący, osiąga pewną stabilność. Jest wyraźnie obecna podczas konsekracji Dawida, o której Pismo Święte mówi: «Począwszy od tego dnia, duch Pański opanował Dawida» (1 Sam 16, 13).

W okresie niewoli babilońskiej i po jej zakończeniu cała historia Izraela zostaje odczytana na nowo jako długi dialog, który Bóg prowadzi z narodem wybranym «przez Ducha swojego za pośrednictwem dawnych proroków» (Za 7, 12). Prorok Ezechiel uwydatnia związek między Duchem i proroctwem, mówiąc np.: «owładnął mnie Duch Pański i rzekł do mnie: 'Mów: Tak mówi Pan'» (Ez 11, 5).

Perspektywa prorocka wskazuje jednak przede wszystkim na przyszłość jako na szczególny czas, w którym wypełnią się obietnice związane z Boskim ruah. Izajasz zapowiada narodziny potomka, na którym «spocznie duch... mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej» (Iz 11, 2-3). «Jest to - jak napisałem w encyklice Dominum et Vivificantem - tekst doniosły, gdy chodzi o całą pneumatologię Starego Testamentu, gdyż tworzy tutaj jakby pomost między dawniejszym biblijnym pojęciem 'ducha', rozumianego przede wszystkim jako 'tchnienie charyzmatyczne', i 'Duchem' jako Osobą i jako darem, darem dla osoby. Mesjasz z rodu Dawida ('z pnia Jessego') jest właśnie tą Osobą, na której 'spocznie' Duch Pański» (n. 15).

5. Już w Starym Testamencie widoczne są dwie cechy tajemniczej tożsamości Ducha Świętego, które dokładniej ukazuje następnie objawienie zawarte w Nowym Testamencie.

Pierwsza z nich to całkowita transcendencja Ducha, który właśnie dlatego jest nazywany «świętym» (Iz 63, 10. 11; Ps 51, 13). Duch Boży zawsze jest «Boski». Nie jest rzeczywistością, którą człowiek może zrozumieć zdając się wyłącznie na własne siły, ale darem otrzymanym z wysoka: można Go jedynie wzywać i przyjąć. Nieskończenie «inny» niż człowiek, Duch Święty zostaje dany darmo tym, którzy są powołani, aby z Nim współpracować w dziele zbawienia.

A kiedy człowiek pokornie i otwarcie przyjmuje tę Boską energię, zostaje uwolniony od swego egoizmu i od swoich lęków, a w świecie zakwita miłość i prawda, wolność i pokój.

Inną cechą Ducha Bożego jest «dynamiczna» moc, która objawia się w Jego działaniu w historii. Czasami próbuje się nakładać na biblijny obraz Ducha pojęcia związane z innymi kulturami, np. ideę «ducha» jako zjawiska ulotnego, statycznego i biernego.

Natomiast biblijna koncepcja ruah oznacza nadzwyczaj żywotną, potężną i mocniejszą niż wszystko inne energię: Duch Pański - czytamy u Izajasza - «jest jak potok wezbrany» (30, 2 Cool

.

Dlatego kiedy Ojciec działa przez swego Ducha, chaos przemienia się w kosmos, na ziemi powstaje życie i toczy się historia.

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Emitte Spiritum Tuum et creabuntur: ześlij Ducha Twojego, a będą stworzone.

Dzisiejsza katecheza poświęcona jest Duchowi Świętemu w związku z przygotowaniem do Wielkiego Jubileuszu.

O Duchu Świętym pisałem w encyklice Dominum et Vivificantem, czyli «Pan i Ożywiciel» - Ten, który jest Panem i który daje życie. O Duchu Świętym mówi nam całe Pismo Święte od pierwszych słów. Opis dzieła stworzenia zaczyna się od tego zdania: «Duch Boży unosił się nad wodami», czyli stworzenie, życie - to wszystko jest dziełem Ducha, który przenika widzialny i stworzony przez Boga świat.

Dziełem Ducha jest z kolei nasze uświęcenie: odkupienie i uświęcenie.

Dlatego do Ducha Świętego zwracamy się, przyjmując sakramenty święte, prosimy o siedem Jego darów: o dar mądrości, dar rozumu, dar wiedzy, dar rady, dar męstwa, dar pobożności, dar bojaźni Bożej.

To wszystko jest na nowo jak gdyby przyzwane przez Kościół w przygotowaniu do Roku 2000. Jeżeli bowiem przyjście na świat Syna Bożego było dziełem Ducha Świętego - począł się za sprawą Ducha Świętego z Niepokalanej Dziewicy Maryi - to również przeżycie tego przyjścia, odnowienie tego przyjścia po 2000 lat winno być sprawą Ducha Świętego w życiu całego Kościoła. I tego życzę wszystkim obecnym tutaj i Kościołowi całemu, a w szczególności Kościołowi w Polsce. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!

[link widoczny dla zalogowanych]

DUCH ŚWIĘTY W NOWYM TESTAMENCIE-JAN PAWEŁ II

Audiencja generalna 20 maja 1998

1. Objawienie Ducha Świętego jako osoby odrębnej od Ojca i od Syna pozostaje w cieniu w Starym Testamencie, lecz staje się jasne i wyraźne w Nowym.

Co prawda pisma neotestamentalne nie zawierają systematycznego wykładu nauki o Duchu Świętym. Jednakże liczne dane, które znajdujemy w pismach Łukasza, Pawła i Jana, pozwalają nam odnaleźć wspólne punkty tych trzech wielkich źródeł objawienia neotestamentalnego w tym, co dotyczy Ducha Świętego.

2. Pneumatologia ewangelisty Łukasza jest w porównaniu z pozostałymi dwoma synoptykami o wiele bardziej rozwinięta.

W swojej Ewangelii pragnie on wykazać, że tylko Jezus posiada w pełni Ducha Świętego. Oczywiście, działanie Ducha przejawia się również w Elżbiecie, Zachariaszu, Janie Chrzcicielu, a zwłaszcza w samej Maryi, jednakże tylko Jezus podczas całej swojej ziemskiej egzystencji posiada w pełni Ducha Bożego. Począł się za sprawą Ducha Świętego (por. Łk 1, 35). Jan Chrzciciel powie o Nim: «Ja was chrzczę wodą; lecz idzie mocniejszy ode mnie (...). On chrzcić was będzie Duchem Świętym i ogniem» (Łk 3, 16).

Zanim Jezus zacznie chrzcić Duchem Świętym i ogniem, sam zostaje ochrzczony w Jordanie, kiedy «Duch Święty zstąpił na Niego, w postaci cielesnej niby gołębica» (Łk 3, 22). Łukasz podkreśla, że Jezus udaje się na pustynię nie tylko prowadzony «w Duchu Świętym», ale «pełen Ducha Świętego» (Łk 4, 1) i odnosi tam zwycięstwo nad kusicielem. Rozpoczyna On swą misję «w mocy Ducha» (Łk 4, 14). W synagodze nazaretańskiej, inaugurując swą misję oficjalnie, Jezus odnosi do siebie proroctwo z Księgi Izajasza (por. 61, 1-2): «Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę» (Łk 4, 1 Cool

. W ten sposób cała działalność ewangelizacyjna Jezusa zostaje poddana działaniu Ducha.

Ten sam Duch będzie wspierał misję ewangelizacyjną Kościoła, zgodnie z obietnicą złożoną uczniom przez Zmartwychwstałego: «Oto Ja ześlę na was obietnicę mojego Ojca. Wy zaś pozostańcie w mieście, aż będziecie przyobleczeni mocą z wysoka» (Łk 24, 49). Według Dziejów Apostolskich owa obietnica spełnia się w dniu Pięćdziesiątnicy: «I wszyscy zostali napełnieni Duchem Świętym, i zaczęli mówić obcymi językami, tak jak im Duch pozwalał mówić» (Dz 2, 4). Urzeczywistnia się w ten sposób proroctwo Joela: «W ostatnich dniach - mówi Bóg - wyleję Ducha mojego na wszelkie ciało, i będą prorokowali synowie wasi i córki wasze» (Dz 2, 17). Łukasz widzi w apostołach przedstawicieli Ludu Bożego czasów ostatecznych i słusznie podkreśla, że tenże prorocki Duch ogarnia cały Lud Boży.

3. Św. Paweł ukazuje natomiast odnowicielski i eschatologiczny aspekt dzieła Ducha, postrzeganego jako źródło nowego i wiecznego życia, przekazywanego Kościołowi przez Jezusa.

Czytamy w Pierwszym Liście do Koryntian, że Chrystus, nowy Adam, na mocy zmartwychwstania stał się «duchem ożywiającym» (15, 45) - czyli został przemieniony przez życiodajną moc Ducha Bożego i sam stał się początkiem nowego życia dla wierzących. Chrystus udziela tego życia właśnie przez wylanie Ducha Świętego.

Od tego momentu życie wierzących nie jest już życiem niewolników, ale życiem synów, ponieważ w ich sercach zamieszkał Duch Syna i mogą wołać: «Abba, Ojcze!» (por. Ga 4, 5-7; Rz 8, 14-16). Jest to życie «w Chrystusie», czyli należące wyłącznie do Niego i włączające w Kościół: «Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, [aby stanowić] jedno Ciało» (1 Kor 12, 13). Duch Święty wzbudza wiarę (por. 1 Kor 12, 3), rozlewa w sercach miłość (por. Rz 5, 5) i przewodzi modlitwie chrześcijan (por. Rz 8, 26).

Jako początek nowego istnienia, Duch Święty wyznacza również nowy sposób działania człowieka wierzącego: «Mając życie od Ducha, do Ducha się też stosujmy» (Ga 5, 25). To nowe życie przeciwstawia się życiu «według ciała», którego pragnienia zasmucają Boga i zamykają człowieka w dusznym więzieniu własnego ja wpatrzonego w samego siebie (por. Rz 8, 5-9). Otwierając się natomiast na miłość ofiarowaną przez Ducha Świętego, chrześcijanin może cieszyć się owocami Ducha: miłością, radością, pokojem, cierpliwością, uprzejmością, dobrocią, wiernością (por. Ga 5, 16-24).

Jednakże według Pawła wszystko to, co obecnie posiadamy, jest jedynie «zadatkiem» lub pierwocinami Ducha (Rz 8, 23; por. 2 Kor 5, 5). W momencie ostatecznego zmartwychwstania Duch Święty dopełni swego dzieła, doprowadzając do pełnego «uduchowienia» ciał ludzi wierzących (por. 1 Kor 15, 43-44) i niejako włączając w zbawienie cały wszechświat (por. Rz 8, 20-22).

4. W perspektywie Janowej Duch Święty jest przede wszystkim Duchem prawdy, Pocieszycielem.

Jezus zapowiada dar Ducha, kiedy kończy swe ziemskie dzieło: «Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On będzie świadczył o Mnie. Ale wy też świadczycie, bo jesteście ze Mną od początku» (J 15, 26-27). Aby zdefiniować dokładniej rolę Ducha Świętego, Jezus dodaje: «doprowadzi was do całej prawdy. Bo nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy, i oznajmi wam rzeczy przyszłe. On Mnie otoczy chwałą, ponieważ z mojego weźmie i wam objawi» (J 16, 13-14). Duch Święty nie wniesie więc nowego objawienia, ale poprowadzi wiernych do przyjęcia i lepszego zgłębienia prawdy objawionej przez Jezusa.

W jakim sensie Duch prawdy zwany jest Pocieszycielem? Mając przed oczyma Janową perspektywę, według której kontynuacją procesu Jezusa jest prześladowanie uczniów z powodu Jego imienia, Pocieszycielem jest ten, który broni sprawy Jezusa, przekonując świat «o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie» (J 16, Cool

. Podstawowym grzechem, do którego uznania doprowadzi Pocieszyciel, jest nieuwierzenie Chrystusowi. Sprawiedliwość, o której mówi, jest sprawiedliwością, którą Ojciec oddał ukrzyżowanemu Synowi, uwielbiając Go przez zmartwychwstanie i wniebowstąpienie. W tym kontekście sąd polega na ukazaniu winy tych, którzy opanowani przez Szatana, księcia tego świata (por. J 16, 11), odrzucili Chrystusa (por. Dominum et Vivificantem, 27). Duch Święty jest więc dzięki swej wewnętrznej obecności obrońcą i orędownikiem sprawy Chrystusa, Tym, który kieruje umysły i serca uczniów ku pełnemu przylgnięciu do Jezusowej «prawdy».

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Czterdziestego dnia po zmartwychwstaniu Pan Jezus wstąpił do nieba. Jutro jest czterdziesty dzień od zmartwychwstania Pana Jezusa. Jutro jest Wniebowstąpienie Pańskie - uroczystość wielka.

Po tym wniebowstąpieniu rozpoczyna się nowenna do Ducha Świętego. Rzec można, że jest to nowenna ustanowiona przez samego Pana Jezusa. Nakazał bowiem apostołom, ażeby wróciwszy do wieczernika, trwali na modlitwie z Maryją, oczekując przyjścia Pocieszyciela - Parakleta.

Dzisiejsza katecheza była o Duchu Świętym jako Pocieszycielu. Na ten temat napisałem też encyklikę Dominum et Vivificantem.

Wiem, że w Kościele polskim ta nowenna do Ducha Świętego jest bardzo pilnie przestrzegana. Pamiętam, że zawsze tak było, od mojej młodości.

Życzę, ażeby Duch Święty zstąpił na wszystkie wspólnoty tego Kościoła: parafie, dekanaty, diecezje, ażeby wszystkich umocnił i zjednoczył i w ten sposób przygotował na Wielki Jubileusz Roku 2000. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!

[link widoczny dla zalogowanych]

świetnie